چنانکه قبلاً اشاره کردیم، مهدویت و اعتقاد
به وجود مهدی - عجل الله عالی فرجه - و ظهور او، اختصاص به مذهب تشیّع ندارد، بلکه
محدثان بزرگ اهل سنت نیز احادیث مربوط به آن حضرت از از طریق گروه بسیاری از صحابه
و تابعین در کتابهای خویش نقل کرده‌اند، به طوریکه گذشته از کتب شیعه، کتب و آثار دیگر
مذهب اسلامی (حنفی، شافعی، مالکی و حنبلی) نیز از روایات نبوی که درباره مهدی و ظهور
او رسیده، سرشار است.بر اساس پژوهش برخی از محققان بزرگ، محدثان اهل سنت احادیث مربوط
به حضرت مهدی را از 33 نفر از صحابه پیامبر اسلام در کتب خود نقل کرده‌اند [99] ؛ تعداد
106 نفر از مشاهیر علمای بزرگ اهل سنت، اخبار ظهور امام غایب را در کتابهای خود آورده‌اند
[100] ؛ و 32 نفر از آنان مستقلاً درباره حضرت مهدی کتاب نوشته‌اند. [101] .«مسند احمد
حنبل» (متوفای 241 هجری) و «صحیح بخاری» (متوفای 256 هجری) از جمله کتب مشهور اهل سنت
است که قبل از تولد امام قائم - عجل الله تعالی فرجه - نوشته شده و احادیث مربوط به
آن حضرت در آنها نقل شده است. [102] .از جمله احادیثی که «احمد حنبل» نقل کرده این
حدیث است: پیامبر اسلام (ص) فرمود: «اگر از عمر جهان جز یک روز باقی نماند، خداوند
حتماً در آن روز شخصی از ما - خاندان - را بر می‌انگیزدو او جهان را پر از عدل و داد
می‌کند همچنانکه پر از ظلم شده باشد. [103] .احادیث نبوی پیرامون حضرت مهدی - عجل الله
تعالی فرجه - و صفات و علائم ایشان در کتابها و منابع قدیم اهل سنت به قدری زیاد است
که دانشمندان علم حدیث و حافظان بزرگ سنّی، احادیث مربوطبه مهدی را «متواتر» دانسته‌اند.
[104] .بر اساس یک بررسی اجمالی، تعداد 17 نفر از دانشمندان بزرگ اهل سنت، به «متواتر»
بودن احادیث مهدی در کتابهای خود، تصریح کرده‌اند [105] علامه «شوکانی» در خصوص اثبات
تواتر این روایات، کتابی به نام «التوضیح فی تواتر ما جأ فی المنتظر والدّجال و المسبح»
تألیف کرده است. [106] .بی مناسبت نیست در اینجا، به عنوان نمونه، سخنان چند تن از
مشاهیر علمای سنّی را در این زمینه از نظر خوانندگان محترم بگذارانیم:1 - «شوکانی»
در کتاب یاد شده، پس از نقل احادیث مربوط به حضرت مهدی می‌گوید: همه احادیثی که آوردیم،
به حدّ تواتر می‌رسد، چنانکه بر مطلّعان پوشیده نیست. بنابر این با توجه به همه احادیثی
که نقل کردیم، مسلّم شد که احادیث منقول درباره مهدی منتظر، متواتر است... آنچه گفته
شد برای کسانیکه ذره‌ای ایمان و اندکی انصاف دارند، کافی به نظر می‌رسد! [107] .2
- حافظ [108] ابو عبد الله گنجی شافعی (متوفای 658 ه. ق) در کتاب «البیان فی أخبار
صاحب الزمان» (باب 11) می‌گوید:«احدیث پیامبر اکرم (ص) درباره مهدی، به دلیل راویان
بسیاری که دارد، به حدّ تواتر رسیده است». [109] .3 - حافظ مشهور «ابن حجر عسقلانی
شافعی» (متوفای 852 ه. ق) در کتاب «فتح الباری99 که در شرح «صحیح بخاری» نوشته است،
می‌گوید:«احادیث متواتری وجود دارد حاکی از اینکه: مهدی، از این امّت است و عیسی -
علیه السلام - از آسمان فرود آمده و پشت سر وی نماز خواهد گزارد». [110] .4 - «مؤمن
شبلنجی» می‌نویسد:«اخبار متواتری از پیامبر رسیده که نشان می‌دهد مهدی از خاندان اوست
و او زمین را پر از عدل و داد می‌کند» [111] .5 - «شیخ محمد صبّان» می‌نویسد:«اخبار
متواتری از پیامبر نقل شده مبنی بر اینکه مهدی (سرانجام) قیام می‌کند و اینکه او از
خاندان پیامبر است و زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد...» [112] .6 - شیخ منصور علی
ناصف، از علمای بزرگ و معاصر «الأزهر» و مؤلف کتاب «التاج الجامع للأُصول» [113] ،
می‌نویسد:در میان دانشمندان گذشته و امروز مشهور است که در آخر الزمان به حتم و یقیم
مردی از اهل بیت پیامبر که نام او مهدی است، ظهور خواهد کرد. او بر همه کشورهای اسلامی
تسلّط خواهد یافت. مسلمانان، همه پیرو او خواهند شد، او در میان آنان به عدالت رفتار
می‌کند، و دین را قوّ می‌بخشد. آنگاه دجّال پیدا می‌شود. عیسای مسیح از آسمان فرود
می‌آید و دجّال را می‌کشد، یا با مهدی در کشتن دجّال همکاری می‌کند.سخنان و احادیث
پیامبر را درباره مهدی، جماعتی از نیکان اصحاب پیامبر روایت کرده‌اند. محدّثان بزرگی
مانند: ابو داود، ترمذی، ابن ماجه، طبرانی، ابو یعلی، بزّاز، امام احمد حنبل و حاکم
نیشابوری آن احادیث را در کتابهای خود نقل کرده‌اند. [114] .ابن ابی الحدید یکی از
متتبع‌ترین علمای اهل سنت، در این زمنیه می‌نویسد:«تمامی فرق اسلامی، اتفاق نظر دارند
که عمر دنیا و تکلیف (بشر به اجرا احکام الهی)، پایان نمی‌پذیرد مگر پس از ظهور مهدی»
[115] .
[99] صافی، لطف ا-لله، نوید امن و امان، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ص 91 -92. [
[100] صافی، همان کتاب، ص 92 -95.
[101] صافی، همان کتاب، ص 95 -99.
[102] ر.ک به: صحیح بخاری، ط 1، با شرح و تحقیق شیخ قاسم شمّاعی رفاعی، بیروت، دار القلم، 1407 ه. ق، ج 4، باب 945 (نزول عیسی بن مریم)، ص 633 و مسند احمد حنبل،بیروت، دار الفکر (بی تا) ج 1، ص 84 و 99 و 448 و ج 3، ص 27 و.37 ور.ک به: سنن ابن ماجه (207 - 275 ه. ق) تحقیق: محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت، دار احیأ التراث العربی، ج 2، ص 1366 - 1368، کتاب الفتن، باب 34، باب خروج المهدی، حدیث 4082 -4088.
[103] لو لم یبق من الدنیا الا یوم لبعث الله عزّوجلّ رجلاً منژا یملأها عدلاً کما ملئت جوراً (مسند احمد حنبل، بیروت، دار الفکر (بی تا)، ج 1، ص 99).
[104] تواتر و متواتر، از اصطلاحات علم الحدیث است و منظور از خبر متواتر، خبر جماعتی است که (فی حدّ نفسه، نه به ضمیمه قرائن) اتفاق آنان بر کذب، محال و در نتیجه موجب علم به مضمون خبر باشد. (ر.ک‌به: مدیر شانه چی، کاظم، علم الحدیث، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ 3، 1362 - ش، ص 144) بدین گونه «تواتر» را می‌توان «ثبوت قطعی» تعبیر کرده و «حدیث متواتر» را «حدیث ثابت و قطعی» خواند؛ حدیثی که راویان بسیار داشته، و در کتابهای بسیار روایت شده است و به وسیله محدثان و مشایخ روایت، سینهبه سینه، و ضبط به ضبط، از نسلی به نسل دیگر رسیده است و ثبوت و صدور آن از پیامبر اکرم، با ائمه طاهرین - علیهم السلام - قطعی است (حکیمی، محمد رضا، خورشید مغرب، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1360 ه. ش، ص 99).
[105] صافی، همان کتاب، ص 90 -91.
[106] صافی، همان کتاب، ص91.
[107] وجمیع ما سقناه بالغ حدّ التواتر کما لایخفی علی من له فضل اطّلاع. فتقّرر بجمیع ما سقناه أنّ الأحادیث الواردة فی المهدی المنتظر متواترة... و هذا یکفی لمن کان عنده ذرّة من أیمان و قلیل من انصاف. (نقل از غایة المأمول فی شرح التاج الجامع للأصول، تألیف شیخ منصور علی ناصف، در حاشیة التاج، ط 2، قاهره، دار احیأ الکتب العربیة، ج 5، ص 327).
[108] حافظ، کسی است که بر سنن رسول اکرم احاطه داشته باشد و موارد اتفاق و اختلاف آن را بدان د و به احوال راویان و طبقات مشایخ حدیث کاملاً مطلّع باشد (مدیر شانه چی، همان کتاب، ج 2، ص 22).
[109] تواترت الأخبار و استفاضت بکثرة رواتها عن المصطفی(ص)فی أمر المهدی (منتختب الأثر، ص، پاورقی).
[110] تواترت الأخبار بأنّ المهدی من هذه الامه وانّ عیسی - علیه السلام - سینزل و یصلّی خلفه (فتح الباری بشرح صحیح البخاری، بیروت، دار المعرفة، ج 6، ص 493 - 494).
[111] تواترت الأخبار عن النبی (ص)انّه من أهل بیته وانّه یملأ الأرض عدلاً (نور الأبصار، قاهره، مکتبة المشهد الحسینی، ص 171).
[112] تواترت الأخبار عن النبی (ص)بخروجه و انّه من أهل بیته وانّه یملأ الارض عدلاً (اسعاف الراغبین، در حاشیه نور الأبصار، ص 140).
[113] این کتاب، چنانکه در مقدمه‌اش ذکر شده است، به منظور جمع آوری مجموعه قابل اطمینانی از «اصول پنجگانه» حدیث که مهمترین کتب حدیث اهل سنت است، تألیف گردیده و در پنج جلد چاپ شده است. مؤلف کتاب شرحی به نام «غایة المأمول» در شرح آن نوشته که در حاشیه‌اش چاپ شده است.
[114] التاج الجامع للأصول، قاهره، ط 2، دار احیأ الکتب العربیة، ج 5، ص310.
[115] قد وقع اتفاق الفرق من المسلمین أجمعین علی انّ الدنیا و التکلیف لاینقضی الاّ علیه (المهدی)) (شرح نهج البلاغه، قاهره، دار احیأ الکتب العربیة، 1960 م، ج 10 ص 96).
