اخبار و روایات فراوانی از پیامبر اسلام
و هر یک از امامان - علیهم السلام - درباره تولد، غیبت، ظهور و قیام جهانی و سایر ویژگیهای
حضرت مهدی نقل شده و در واقع سالها پیش از تولد آن حضرت، خصوصیات و ویژگیهای او - از
قبیل اینکه: او از خاندان پیامبر (ص)، از فرزندان فاطمه - علیها السلام - و از نسل
حسین - علیه السلام - است و با قیام جهانی خویش زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد
- پیشگویی شده است. تعداد این روایات به حدی فراوان است که درباره کمتر موضوعی از موضوعات
اسلامی این اندازه حدیث وارد شده است.ما نخست به تعداد روایات وارد شده از ائمه شیعه
درباره حضرت مهدی - علیه السلام - و نیز اسامی کتبی که علمای این مذهب مستقلاً درباره
آن حضرت نوشته‌اند اشاره می‌کنیم، سپس روایات رسیده از پیامبر اسلام (ص) از طریق اهل
سنت و نیز کتب آنها را در این باره مورد بررسی قرار می‌دهیم:در اینجا بی مناسبت نیست
یاد آوری کنیم: با آنکه عصر هر یک از ائمه و یژگیهایی داشته و توجه آن بزرگواران قاعدتاً
معطوف به مسائل و موضوعات حادّ روز بوده، امّا در عین حال، موضوع حضرت مهدی - عج الله
تعالی فرجه الشریف - همواره مورد نظر آنان بوده و به مناسبتهای گوناگون بیانات و پیشگوییهای
فراوانی نموده‌اند که ذیلاً به عنوان نمونه آماری اجمالی از احادیثی که از ائمه در
این زمینه رسیده از نظر خوانندگان محترم می‌گذرانیم:1 - امیر مؤمنان - علیه السلام
- 51 حدیث،2 - امام حسن - علیه السلام - 5 حدیث،3 - امام حسین - علیه السلام - 14 حدیث،4
- امام زین العابدین - علیه السلام - 11 حدیث،5 - امام باقر - علیه السلام - 63 حدیث،6
- امام صادق - علیه السلام - 124 حدیث،7 - امام موسی بن جعفر - علیه السلام - 6 حدیث،8
- امام رضا - علیه السلام - 19 حدیث،9 - امام جواد - علیه السلام - 6 حدیث،10 - امام
هادی - علیه السلام - 6 حدیث،11 - امام حسن عسکری - علیه السلام - 22 حدیث. [83]
[84] .به عنوان نمونه به نقل چند حدیث اکتفا می‌کنیم:الف - امیر مؤمنان - علیه السلام
- می‌فرماید: پیامبر اسلامی فرمود: عمر جهان به پایان نمی‌رسد مگر آنکه مردی از نسل
حسین امور امّت مرا در دست می‌گیرد و دنیا را پر از عدل می‌کند همچنانکه پر از ظلم
شده است. [85] .از امیر مؤمنان - علیه السلام - در «نهج البلاغه» سخنان متعددی در این
زمینه نقل شده است. [86] از آن جمله می‌فرماید: دنیا، همچون شتر چموشی که از دوشیدن
شیرش جلوگیری می‌کند (و به سراغ بچه‌اش می‌رود) پس از چموشی، به ما روی می‌آورد.
[87] خداوند می‌فرماید: «ما می‌خواهیم به مستضعفان زمین نعمت بخشیم و آنان را پیشوایان
و وارثان زمین قرار دهیم». [88] .ب - حسین بن علی - علیه السلام - می‌فرمود:اگر از
عمر دنیا تنها یک روز باقی مانده باشد، خداوند آن روز را طولانی می‌کند تا آنکه مردی
از نسل من قیام می‌کند و دنیا را پر از عدل و داد می‌کند چنانکه از ظلم و ستم پر شده
است. از رسول خدا شنیدم چنین می‌فرمود. [89] .ج - امام جواد - علیه السلام - به عبد
العظیم حسنی - س - فرمود:قائم ما همان مهدی منتظّر است که در زمان غیبت باید در انتظارش
بود و در زمان ظهور باید اطاعتش نمود. او سومین فرزند من خواهد بود. سوگند به آن خدایی
که محمد را به پیامبری برگزید و امامت را ویژه ما خاندان قرار داد، اگر از عمر دنیا
جز یک روز باقی نمانده باشد، خدا آن روز را طولانی می‌گرداند تا مهدی ظاهر شود و زمین
را از عدل و داد پر کند چنانکه از ظلم و ستم پر شده است. خداوند متعال کار وی را یک
شبه اصلاح می‌کند، چنانکه کار موسی کلیم الله را در یک شب اصلاح فرمود: او رفت تا برای
همسرش آتش بیاورد اما با منصب نبوت و رسالت برگشت.امام جواد سپس فرمود: بهترین اعمال
شیعیان ما، انتظار ظهور و قیام اوست. [90] .کتابهایی که پیش از تولد مهدی (ع) درباره
او تألیف شده استموضوع غیبت و قیام حضرت مهدی در اسلام به قدری قطعی و مسلّم بوده که
کتابهای متعددی درباره آن تألیف شده و تاریخ نگارش بعضی از آنها سالها پیش از تولد
حضرت بوده است. مثلاً 0حسن بن محبوب زراد» (م 224)، یکی از محدثان و مصنفان موثق شیعه،
کتاب «المشیخ» را یکصد سال قبل از غیبت کبری نوشته و اخبار مربوط به غیبت امام مهدی
را در آن نقل کرده است. [91] .مرحوم طبرسی می‌نویسد: محدثان شیعه در زمان امام باقر
و امام صدق - علیهما السلام - اخبار غیبت را در تألیفات خویش آورده‌اند. [92] .همچنین
برخی از اصحاب ائمه درباره آن حضرت و قیام او کتاب نوشته‌اند، مانند ابراهیم بن صالح
انماطی [93] (از یاران امام باقر)، حسن بن محمد بن سماعه [94] (از اصحاب امام موسی
بن جعفر - علیهما السلام -)، محمد بن حسن بن جمهور [95] (از یاران امام رضا - علیه
السلام -)، علی بن مهزیار [96] (از یاران امام جواد - علیه السلام -) و فضل بن شاذان
نیشابوری [97] (از شاگردان امام رضا و امام جواد و امام هادی - علیهم السلام -)
[98] .
ج 9 - طبرسی، احتجاج، نجف، المطبعة المرتضویة، ج 2، ص 163).
[83] امینی، ابراهیم، دادگستر جهان، چاپ چهارم، قم، انتشارات دار الفکر، 1352 ه. ش، ص 74 -82 این آمار از روی احادیث منقول در کتاب «منتخب الأئر» تهیه شده است و اگر تتبع بیشتری صورت گیرد، طبعاً تعداد احادیث بیش از این خواهد بود.
[84] درباره روایات منقول از پیامبر اسلام، در بخش روایات اهل سنت توضیح خواهیم داد.
[85] محمد بن جریر بن رستم طبری، دلائل الامامة، الطبعة الثالثة، قم، منشورات الرضی، ص240.
[86] ر.ک به: مهدی فقیه ایمانی، مهدی منتظر در نهج البلاغة، اصفهان، کتابخانه عمومی امام امیر المؤمنین علی - علیه السلام -.
[87] لتعطفنّ الدنیا علینا عطف الضروس علی ولدها (ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، قاهره، دار احیأ الکتب العربیة، 1960 م، ج 19، ص 29، حکمت 205).
[88] ونرید أن نمنّ علی الذین استضعفوا فی الأرض ونجعلهم أئمّة ونجعلهم الوارثین (قصص: 6).
[89] صدوق، کمال الدین، مؤسسة النشر الاسلامی (التابعة) لجماعة المدرسین بقم المشرفة، 1405 ه. ق، ج 1، ص318.
[90] صدوق، همان کتاب، ج 2، ص 377 - مجلسی، بحار الأنوار، تهران، المکتبة الاسلامیة، 1393 ه. ق، ج 51، ص156.
[91] طبرسی، اًعلام الوری، الطبعة الثالثة، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ص 443 -444.
[92] طبرسی، همان کتاب، ص443.
[93] شیخ طوسی، فهرست، مشهد، دانشگاه مشهد، 1351 ه. ش، ص 14، شماره 19 - نجاشی، فهرست اسمأ مصنفی الشیعة، قم، مکتبة الداوری، ص 11 - ابن داود، رجال، قم، منشورات الرضی، ص 32، شماره.23.
[94] نجاشی، همان کتاب، ص 29 - طوسی، فهرست، ص 98، شماره.205.
[95] نجاشی، همان کتاب، ص 29 - طوسی، فهرست، ص 98، شماره.205.
[96] نجاشی، همان کتاب، ص178.
[97] نجاشی، همان کتاب، ص 17 - (آیت الله) صافی، منتخب الأثر، تهران، مرکز نشر کتاب، 1373 ه. ق، ص 466 و.467.
[98] البته ابراهیم انماطی و حسن بن محمد بن سماعة واقفی بودند و هدفشان از نوشتن چنین کتابی، اثبات دیدگاههای خودشان بوده است، اما رد هر حال این موضوع نشان می‌دهد که غیبت یک موضوع مسلّم بوده است. (دکتر حسین، جاسم، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، چاپ اوّل، تهران، انتشارات امیر کبیر، 1367 ه. ش، ص 21 و 22).
